“Het is de omgekeerde wereld in Suriname! Terwijl het land niet overal hetzelfde ontwikkelingsniveau en dezelfde voorzieningen heeft, heeft ons hoogste college van staat ervoor gekozen om een landelijk evenredigheidskiesstelsel in te voeren. Het is puur opportunisme van de DNA-leden, inclusief die uit het achterland, om dit nieuwe kiesstelsel in ons land in te voeren.” Zo reageert Harold Amalinsi, Saramaccaanse specialist in gemeenschapsbetrekkingen en student psychologie, op het besluit van De Nationale Assemblee (DNA) om het kiessysteem te veranderen.
Tekst Samuel Wens
Beeld DNA/dWT archief
Amalinsi zegt dat bij marrons twijfel bestaat over het gewijzigde kiesstelsel. Naar aanleiding van zijn ongenoegen via sociale media sprak de Ware Tijd met hem. Hij verdedigt het nu afgeschafte districtenstelsel. “Voor Suriname was dat het beste systeem, omdat het binnenland hiermee zijn achterstand kon inhalen. Dankzij het districtenstelsel zijn er nu scholencentra te Atjoni, Snesikondre en Apura en zijn er nu het Marwina- en het Atjoni Ziekenhuis.”
Amalinsi zegt dat het mag zijn dat het districtenstelsel tegen de Grondwet en andere wetten indruist, maar dat ook moet worden gekeken naar het discriminatoire systeem van de staat tegen het binnenland. Hij noemt in dit verband de prijzen van eerste levensbehoeften en het ontbreken van goede infrastructuur voor het binnenland en wijst op de achterstand in de gezondheidszorg, het onderwijssysteem, de transport en het grondenrechtenvraagstuk.
Hij stelt vervolgens veelzeggend: “Maar de stemmen van de bewoners buiten het kustgebied wegen hetzelfde als die van de stad”. Amalinsi vraagt zich af waarom de assemblee bij de uitspraken van het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens in 2007 en 2015 over wettelijke erkenning van de grondenrechten niet zo kordaat is opgetreden als nu.
Nationaal denken
De Saramaccaanse Soulamy Laurens, socioloog tevens onderzoeker, zegt tegen de Ware Tijd dat zij tijdens discussies over het kiessysteem in het publieke debat het gevoel kreeg dat het om het achterland tegenover de rest van Suriname ging. “Maar dat is niet zo”, stelt ze. “Het moet niet zo zijn dat de marron bijvoorbeeld opkomt voor zijn eigen groep. Politici, die waar dan ook zijn gekozen, moeten het menen met het land, de Surinamers dienen en de natuurlijke hulpbronnen en alle andere rijkdommen van het land beschermen. De gekozenen moeten zich er wel van bewust zijn dat het land meer is dan het kustgebied alleen.”
Laurens meent dat de politiek voordelen aan het nieuwe systeem heeft, anders was het niet met zo een grote meerderheid aangenomen. “Met een absolute meerderheid van 46 algemene stemmen is de Kiesregeling gewijzigd op vrijdag 13 oktober 2023”, schreef het parlement op zijn Facebookpagina. “Geen van de politieke partijen heeft de achterban gemobiliseerd om actie er tegen te voeren”, aldus de socioloog.
Laurens: “Als wij ervan uitgaan dat Surinamers etnisch stemmen, zullen de marrons een enorme kans maken om in 2025 te worden gekozen als parlementariërs bij dit nieuwe kiessysteem. Tenminste, als ze op de kieslijst staan.” De marrons behoren volgens de laatste volkstelling tot de grootste etnische groep in Suriname, geeft Laurens mee.
(lees verder onder de foto)
Ressort- en districtsraden
Richène Libretto, oud-districtscommissaris en advocaat behorend tot de stam der Aucaners, legt uit dat het evenredigheidsstelsel inhoudt dat elke uitgebrachte stem, waar dan ook in het land, dezelfde waarde heeft. “De kandidaten, waar ze ook zijn gekandideerd, zijn gelijkwaardig.”
Hij is het eens met Laurens dat elke parlementariër, ongeacht waar hij of zij is gekozen, geacht wordt het nationale belang te dienen en dus niet dat van het district waar betrokkene van afkomstig is. Wel is het zo dat bijvoorbeeld een parlementariër uit Brokopondo beter op de hoogte zal zijn van de noden en verlangens van het district. En die noden moet hij in de assemblee naar voren brengen.
Libretto herinnert eraan dat met de invoering van het districtenstelsel in 1987 het district Sipaliwini ineens vier zetels kreeg. Voorheen was er niet zo’n grote vertegenwoordiging in het parlement. De zes marronstammen – Saamaka, Okanisi, Matawai, Paamaka, Kwinti en Aluku – in Sipaliwini konden toen alleen op kandidaten uit dat district stemmen.
Hij vindt het een meerwaarde dat de keuzemogelijkheid wordt vergroot door dit nieuwe systeem. “Personen uit de andere districten hebben nu met het nieuwe systeem de mogelijkheid om hun stem uit te brengen op wie ze willen.” Met het invoeren van het landelijk evenredigheidsstelsel worden volgens de advocaat de regionale raden belangrijker dan voorheen.
Hij pleit ervoor dat de politieke partijen sterke kandidaten voordragen voor de ressort- en districtsraden. “De raadsleden wonen en vergaderen er en zijn lokaal tevens het hoogste politieke orgaan.” Hij pleit ook dat de districtsfondsen voortaan geld van de centrale overheid krijgen, zodat het districtsbestuur als ‘de lokale regering’ kan werken.
